Książka autorstwa Małgorzaty Dawidek Gryglickiej
jest zbiorem analiz i interpretacji prac tekstowo-wizualnych powstałych w
Polsce po 1967 r. i zbadanych z perspektywy historii sztuki aktualnej.
Praca ma charakter interdyscyplinarny, łączy zjawiska sztuk operujących
zapisem tekstowym – literatury, oraz szeroko pojętych sztuk wizualnych.
Celem studium jest zarysowanie panoramy zjawiska tekstu jako dzieła
sztuki i usystematyzowanie faktów historyczno-artystycznych na tym polu
we współczesnej sztuce Polskiej; poszukiwanie odpowiedzi na pytania o
siły, motywy i procesy, które wpływały na rozwój najpierw poezji
konkretnej, w dalszej kolejności anektowania tekstu w obszary sztuki
konceptualnej, po roku 1989 odrodzenie się w nowej formie konkretyzmu,
pojawienie się hipertekstu i wreszcie liberatury; jakie znaczenie
wywarły na dynamikę rozwoju zjawiska wpływy zachodnioeuropejskie? W jaki
sposób przeniknęły się i wpływały na siebie dyscypliny graniczne –
literatura i sztuka? Studium otwiera rozdział, w którym podjęte są
poszukiwania punktów wspólnych dla tych dwóch dziedzin, oraz próba
ustalenia relacji na płaszczyźnie słowo-obraz.
Całość podzielona jest na trzy części, z których pierwsza zawiera
zarys historyczny i charakterystykę roli, oraz funkcji tekstu w sztukach
wizualnych, a także jego wpływ na kształt pojawiającej się w Polsce w
1967 roku poezji konkretnej. Omawiana jest tu twórczość kluczowych dla
tego nurtu postaci związanych z tzw. środowiskiem wrocławskim, m.in. Stanisława Dróżdża, Zbigniewa Makarewicza, Barbary Kozłowskiej, Marzenny Kosińskiej, Wandy Gołkowskiej, Natalii LL,
a także działania artystów związanych ze Studium Kompozycji
Emocjonalnej i in. Przywołane i zanalizowane są dzieła poetów tworzących
poezję tradycyjną, którzy w pewnym momencie swej działalności
uaktywnili się na obszarach artystycznych.
Kolejna część książki poświęcona jest refleksji na temat miejsca
tekstu w sztuce konceptualnej. Dla tych rozważań centralną postacią stał
się Stefan Themerson jako symbol pre-konceptualizmu,
dlatego obok jego twórczości sytuującej się na pograniczu literatury,
sztuki i filozofii pojawiają się też szczegółowe omówienia funkcji
języka transparentnego w praktykach artystycznych Jarosława Kozłowskiego, Andrzeja Dłużniewskiego, Andrzeja Partuma i in. Historycznie część ta zamyka rok 1989.
Część trzecia to zbliżenie na okres przełomowy w myśleniu o zapisie tekstowym – analiza sztuki Roberta Szczerbowskiego
jako przedstawiciela idei wielowątkowego, interaktywnego tekstu
wizualnego, co wiąże się z pojawieniem się równolegle w latach 90. XX w.
realizacji hipertekstowych w wydaniu Radosława Nowakowskiego.
Ostatni człon to rozważania nad rozwiązaniami liteBerackimi ściśle
wiążącymi architektonikę zapisu z jego znaczeniem, oraz przegląd
najmłodszej generacji artystów pracujących aktualnie z medium językowym
również w przestrzeni publicznej, oraz cyberpoezji.
Konstrukcyjnie książka „Historia tekstu wizualnego…”
opiera się na kilku porządkach – dokumentacyjnym, literackim,
artystycznym, analitycznym, interpretacyjnym i geograficzno-społecznym,
które ściśle ze sobą związane porządkują historię tekstu wizualnego w
Polsce po 1967 r. Z kolei w drugiej części pracy następuje zmiana
optyki, co wynika głównie ze zmiany dystrybucji dzieł i pojawienia się
internetowej nieprzynależności realizacji do miejsc.
Studium jest swoistą odpowiedzią na dotychczasowe ujednolicanie przez
historię sztuki i literatury wszystkich zjawisk posługujących się
tekstem. Z kolei wynikły z tego nieporozumienia brak narzędzi badawczych
spowodował, że praca ta stanowi także próbę poszukiwania języka,
instrumentów poznawczych oraz interpretacyjnych tego fascynującego
zjawiska rozgrywającego się na granicy wielu dziedzin i w różnych
częściach globu jednocześnie. Z tego też powodu pośród narzędzi analizy
sztuki tekstowej w tym opracowaniu rozmyślnie przeplatają się często
sprzeczne ze sobą stanowiska badawcze, np.: badania semiotyczne Peirce’a, językoznawcze de Saussure’a, studia Derridy oraz hermeneutyka Gadamera.
„Historia tekstu wizualnego. Polska po 1967 roku”
jest szczegółowym opracowaniem omawiającym zauważony i unikatowy w
sztuce światowej fenomen tekstu wizualnego, nie zbadany jednak
dotychczas w takim zakresie na gruncie Polskim. Jest więc
podsumowywaniem polskiego obrazu tego zjawiska w oparciu o działalność
artystyczną ważniejszych postaci sceny artystycznej w kraju.
• • •
Jest to nie tylko jedyne, gruntowne i wyczerpujące opracowanie
polskiej poezji konkretnej / wizualnej, ale przede wszystkim jest to
opracowanie wybitne w sensie zgromadzonego, olbrzymiego materiału
historycznego, obejmującego ostatnie kilkadziesiąt lat, ale też napisane
zgodnie z najwyższymi standardami współczesnej nauki. Autorka dociera
do wielu całkowicie nieznanych źródeł, przeprowadza szereg niebywale
istotnych wywiadów z żyjącymi wciąż twórcami tej sztuki i interpretuje
to w bardzo ciekawy sposób, rysując wielowątkowy obraz poezji konkretnej
/ wizualnej. Poza tym – last but not least – praca ta jest pierwszą syntetyczną próbą ogarnięcie tego złożonego i rozległego zjawiska.
Fragment z recenzji prof. Piotra Piotrowskiego.
• • •
Rzecz napisana jest z wielką rzetelnością osoby, która zdaje sobie
sprawę z ogromu stojącego przed nią zadania i nie szczędzi żadnych
wysiłków, aby zadaniu temu sprostać. Kompendium wiedzy zawarte na tych
stronach jest imponujące i może stanowić świetny przewodnik po szeroko
rozumianej sztuce konkretnej. Znajomość metodologicznego zaplecza
badawczego sprawia, że praca daleka jest od charakteru
dokumentacyjnego-archiwistycznego, obfituje w prezentacje filozoficznych
aspektów niezbędnych dla funkcjonowania współczesnej humanistyki.
Fragment z recenzji prof. Tadeusza Sławka.
• • •
Małgorzata Dawidek Gryglicka – artystka i
teoretyczka sztuki, dr nauk humanistycznych. Autorka tekstów wizualnych.
W sztuce zajmuje się relacjami pomiędzy ciałem tekstu a tekstami ciała.
Redaktorka „Tekst-tury” (Kraków, 2005). Stypendystka
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2002, 2010), Prezydenta
Miasta Poznania (2005), The Pollock-Krasner Foundation (2004-2005).
Laureatka nagrody Narodowego Centrum Kultury za najlepszą pracę
doktorską z dziedzin o kulturze (2010).
• • •
Recenzje i teksty powiązane z książką:
• • •
Strona książki na facebooku
• • •
Wydawcy:
• • •
Partnerzy wydania:
