Karaoke (z japońskiego: pusta orkiestra) to forma zabawy dla milionów ludzi pragnących stać się na chwilę Madonną albo Sinatrą. Według Ugrešić karaoke nie potwierdza wcale demokratycznej idei, zgodnie z którą każdy może, jeśli tylko chce, lecz ideę odwrotną (choć równie demokratyczną): że każdy chce, skoro może.

Karaoke to zabawa dla tych, którzy nie zostawiają swojego podpisu, kryją się za anonimowością, pozostają w bezpiecznych granicach swych konformistycznych wspólnot konsumenckich. Odrywają się od własnego „ja”, wcielając się na chwilę w role stworzone dla dla nich przez innych. Kultura narcyzmu zmieniła się w kulturę karaoke, albo po prostu jest jej konsekwencją.

W swym eseju Dubravka Ugrešić zajmuje się ludzkimi działaniami, w efekcie których anonimowy uczestnik – poprzez powielanie istniejących wzorów kulturowych i korzystanie ze współczesnej technologii – osiąga stan zaspokojenia, gubiąc po drodze wszystkie narzędzia mogące uchronić go przed ekspansją wywłaszczających „ja” mechanizmów zarządczych. Uszczęśliwiony tłumek miłośników karaoke nie przeczuwa zbliżającej się katastrofy.

• • •

O pisarzach zaangażowanych mówi się, że dają nam wgląd w istotę społecznych i politycznych problemów. Dubravka Ugrešić nie tylko precyzyjnie wskazuje zrakowaciałe miejsca sfery publicznej, lecz także podpowiada, w jaki sposób można je uleczyć.

Grzegorz Jankowicz

• • •

Dubravka Ugrešić (ur. w Zagrzebiu, 1949) – autorka powieści, sztuk teatralnych, esejów i książek dla dzieci, przez lata profesorka Uniwersytetu w Zagrzebiu. Gdy w 1991 roku w krajach byłej Jugosławii wybuchła wojna domowa, sprzeciwiła się nacjonalistycznej propagandzie chorwackich polityków. Po medialnej nagonce i oficjalnym potępieniu ze strony ówczesnej władzy zdecydowała się na emigrację. Obecnie mieszka w Holandii. W Polsce ukazały się między innymi: Amerykański fikcjonarz, Kultura kłamstwa (eseje antypolityczne), Stefcia Ćwiek w szponach życia (patchwork story), Nikogo nie ma w domu, Czytanie wzbronione.